Od 19 października 2012 r. obowiązuje ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 222 poz. 1321). Wprowadza ona szereg istotnych zmian dotyczących pojazdów nienormatywnych.

W myśl wprowadzanych przez nią zmian, pojazdem takim jest pojazd (lub zespół pojazdów), którego naciski na osi wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla danej drogi w przepisach o drogach publicznych. Za pojazd nienormatywny uważany będzie również ten, którego wymiary lub rzeczywista masa wraz z ładunkiem przekracza normy określone w ustawie. Po drogach publicznych będą mogły jeździć pojazdy o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 t. Zezwolenia na nowych zasadach Nowelizacja przewiduje siedem kategorii zezwoleń na przejazd pojazdów nienormatywnych (nowe art. 64a-64i Prawa o ruchu drogowym). W każdej z kategorii określone zostały parametry objętościowe i ciężarowe pojazdów.

Wprowadzenie możliwości udzielania zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego w kategorii pierwszej (chodzi o drogi gminne, powiatowe lub wojewódzkie i przejazd po nich pojazdów przekraczających dopuszczalne naciski osi do wartości 11,5 t oraz pojazdy, których objętość i ciężar nie przekracza wskaźnika dopuszczalności) przez zarządcę drogi jest dużym udogodnieniem dla podmiotów posiadających takie pojazdy.

Druga kategoria zezwoleń (wydawane będą przez starostę) obejmie przejazdy nienormatywnego pojazdu wolnobieżnego - np. ciągnika rolniczego i przyczepy specjalnej.

Zezwolenia w kategorii siódmej będą wydawane na jednokrotny lub wielokrotny przejazd pojazdu po drogach publicznych w wyznaczonym czasie i na wyznaczonej trasie. W kategorii I zezwolenie będzie wydawane na miesiąc, pół roku lub rok, w kategorii II - na 12 miesięcy, w kategorii III - VI - na miesiąc, sześć miesięcy, 12 miesięcy i na 24 miesiące, w kategorii VII - na jednokrotny przejazd pojazdu zezwolenie będzie wydawane na okres do 14 dni, a na przejazd wielokrotny - do 30 dni. Określono też maksymalne stawki opłat za zezwolenia: kategoria I - do 240 zł, kategoria II - do 120 zł, kategoria III - do 2,4 tys. zł, kategoria IV - do 3,6 tys. zł, kategoria V - do 4,3 tys. zł, kategoria VI - do 5,8 tys. zł, kategoria VII - do 2 tys. zł za przejazd jednokrotny. Kary Nowelizacja wprowadza nowy Rozdział 4 pt. Kary pieniężne za przejazd pojazdów nienormatywnych bez zezwolenia lub niezgodnie z warunkami określonymi w zezwoleniu. I tak, za przejazd po drogach publicznych pojazdów nienormatywnych bez zezwolenia lub niezgodnie z warunkami określonymi dla tego zezwolenia nakłada się karę pieniężną, w drodze decyzji administracyjnej. Decyzję w tej sprawie wydaje właściwy ze względu na miejsce przeprowadzanej kontroli organ Policji, Inspekcji Transportu Drogowego, Straży Granicznej, Służby Celnej lub zarządca drogi. Karę pieniężną nakłada się na podmiot wykonujący przejazd bądź na podmiot wykonujący inne czynności związane z przewozem drogowym, a w szczególności na organizatora transportu, nadawcę, odbiorcę, załadowcę lub spedytora, jeżeli okoliczności lub dowody wskazują, że podmiot ten miał wpływ lub godził się na powstanie naruszenia. Wysokość kar określa nowy art. 140ab Prawa o ruchu drogowym. Tekst jednolity Z uwagi na wielość zmian w ustawie, pojawiających się od ostatniego tekstu jednolitego opublikowanego w roku 2005, 18 października br. ukazał się tekst jednolity Prawa o ruchu drogowym, załączony do obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 sierpnia 2012 r. (Dz. U. 2012 poz. 1137). Rozporządzenia wykonawcze Przy wyznaczaniu trasy przejazdu pojazdu nienormatywnego należy wziąć pod uwagę stan techniczny drogi. Musi być ona m.in. wolna od przełomów lub osuwisk - tak stanowi rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 22 czerwca 2012 r. w sprawie zezwoleń na przejazd pojazdów nienormatywnych (Dz. U. 2012 poz. 764). Zgodnie z rozporządzeniem, zezwolenie wydaje zarządca drogi właściwy dla drogi, po której ruch ma być wykonywany, w terminie 7 dni roboczych od złożenia wniosku. Organ ten określa warunki przejazdu pojazdu nienormatywnego na podstawie następujących kryteriów: terminu, godzin i prędkości przejazdu, organizacji ruchu, zabezpieczenia urządzeń technicznych umieszczonych w pasie drogowym oraz zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego - na wyznaczonej trasie lub jej odcinkach. W ośmiu załącznikach do aktu znajdują się wzory wniosków i zezwoleń. Z rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie pilotowania pojazdów nienormatywnych (Dz. U. 2012 poz. 629) wynika natomiast, że pojazd nienormatywny o długości powyżej 23 m powinien być pilotowany przez jeden pojazd, jeśli natomiast jest dłuższy niż 30 m - przez dwa pojazdy. W akcie zapisano też, że pojazdy nienormatywne poruszające się w kolumnie powinny być pilotowane przy użyciu dwóch pojazdów, poruszających się na początku i końcu kolumny. Pojazdem pilotującym może być samochód o masie do 3,5 t. Powinien być on wyposażony w: tablicę oznakowania pojazdu wykonującego pilotowanie; dwa światła błyskowe barwy żółtej; środki bezpośredniej łączności radiowej z pojazdami pilotowanymi; urządzenia nagłaśniające. Obowiązkami pilota będą zapewnienie właściwej organizacji przejazdu pojazdów nienormatywnych, sprawowanie nadzoru nad tym przejazdem i kierowanie ruchem drogowym. Ponadto w razie powstania istotnego utrudnienia w ruchu drogowym lub zagrożenia jego bezpieczeństwa pilot będzie mógł podjąć decyzję o wstrzymaniu pilotowania. Stawki wszystkich opłat za przejazd pojazdu nienormatywnego określa rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 28 marca 2012 r. (Dz. U. 2012 poz. 366). Z kolei w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 września 2012 r. w sprawie warunków przewozu osób pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2012 poz. 1094) przewidziano, że samochodem ciężarowym można przewozić osoby siedzące na skrzyni ładunkowej, której burty są zamknięte i zabezpieczone przed samoczynnym otwarciem, pod warunkiem że osoby nie zajmują miejsca między ładunkiem a kabiną kierowcy i że pojazd nie przekracza 50 km/h. Zabronione jest natomiast przewożenie osób razem z towarami niebezpiecznymi lub innym ładunkiem, który z uwagi na swoje właściwości lub budowę może zagrozić bezpieczeństwu tych osób. Analogiczną regulację zawiera rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2012 r. w sprawie warunków przewozu osób pojazdami Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz jednostek ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. 2012 poz. 1139). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2012 r. w sprawie warunków poruszania się po drogach pojazdów nienormatywnych Policji, Inspekcji Transportu Drogowego, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Służby Celnej oraz jednostek ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. 2012 poz. 1142) nakazuje organizatorowi takiego transportu opracowanie planu przejazdu pojazdu nienormatywnego. Szczegóły planu określa § 3 aktu. Kierujący pojazdem nienormatywnym jest obowiązany posiadać przy sobie i okazywać organom kontroli ruchu potwierdzoną za zgodność przez organizatora transportu kopię takiego planu. 

Źródło: Serwis Prawniczy LexisNexis LexPolonica.